Q koorts – niet van mens op mens – wel van dier op mens
De Q-koorts staat volop in de belangstelling en er zijn een aantal praktische vragen te beantwoorden.
De letter Q komt van het woord ‘Query’ dat ‘vraagteken’ betekent.
De bacterie die Q-koorts veroorzaakt – Coxiella burnetii – was namelijk lange tijd lang onbekend.
Vraag 1
Ik heb een klein bedrijfje en wil niet het risico dat ik aansprakelijk wordt gesteld.
Vooral mensen die hobbymatig enkele geiten hebben maken zich grote zorgen wat ze wel en niet moeten, mogen en kunnen doen.
Allereerst kunnen kleine bedrijven een Zoönose keurmerk krijgen van de de Gezondheidsdienst voor Dieren – de GD >> www.gd.nl en www.rivm.nl.
Zoönose wil zeggen – dat een dier een mens kan besmetten. Als bedrijfje moet je dit zelf aanvragen en krijgt dan een voorlichting over de mogelijkheden van bijvoorbeeld maandelijks onderzoek met de DNA-PCR test (dure test) in melk, vaccinaties, incubatietijd, besmetting via andere dieren, besmetting via mest, geboortevliezen, de vrucht zelf, etc. en wat de risico’s zijn.
Besmetting tijdens geboortes (vooral vanaf februari wanneer de geboortes beginnen), maar natuurlijk ook bij een abortus.
De veroorzakende bacterie komt dan nl vrij en kan zich gemakkelijk verspreiden, wel 60 km in de omgeving.
Vraag 2
We hebben een lagere school met 4 geiten en veel bezoekende zwangere moeders. Wat is het risico voor mens en dier?
Q-koorts kan men oplopen door het inademen van lucht waar de bacterie in zit. De bacterie komt in de lucht tijdens het lammeren van besmette geiten of schapen vanaf februari tot en met mei. Vooral vruchtwater en de moederkoek van besmette dieren bevatten grote hoeveelheden bacteriën.
De bacterie kan ook in melk, mest en urine zitten, maar niet in het vlees van de geit of het schaap.
Andere dieren zoals koeien en huisdieren kunnen ook besmet zijn en de infectie overdragen op mensen.
In Nederland is dit nog niet of nauwelijks gebeurd. De bacterie kan maanden tot jaren overleven in de omgeving.
Het RIVM – www.rivm.nl – is vooral gericht op de mens, daar kunt met meer vragen altijd terecht.
Vraag 3
Kan de huisarts testen doen bij de mens? Kan een mens die zich niet lekker voelt testen laten doen?
Een bloedtest kan aantonen of je besmet bent en de arts kan aan de hand van de symptomen beslissen of dit nodig is.
Dit zijn de verschijnselen:
a. Hoge koorts
b. Enorme hoofdpijn
c. Langdurige spierpijnen
d. Ernstig vermoeid – langdurig
Vraag 4
Vaccineren van de geiten mag dat eigenlijk?
Vaccineren gebeurt 2x met 3 weken tussenpoos op publieke bedrijven – kinderboerderijen – scholen etc
Bedrijven waar niet is gevaccineerd met meer dan 50 geiten – alles wordt geruimd!!
Vraag 5
Wordt je altijd ziek na een besmetting? Kan ik besmetting voorkomen?
a. Ruim de helft van de mensen die besmet zijn met Q-koorts worden helemaal niet ziek.
Krijg je wel last, dan is dat gemiddeld 2-3 weken na de besmetting, maar soms duurt het 6 weken.
b. Nee, u kunt besmetting niet voorkomen. U kunt de bacterie namelijk in een gebied waar Q-koorts voorkomt via de lucht inademen.
Wel kunt u de volgende maatregelen nemen als u in direct contact met dieren komt:
Handen met zeep en veel water wassen na contact met dieren en handen vóór het eten wassen
Niet tussen de dieren eten en eetgeen voedsel dat op de grond is gevallen
Niet bij zieke dieren of dieren komen die jongen krijgen
Neem geen mest onder uw schoenen mee naar huis
Overall en laarzen bij het contact met dieren op een boerderij dragen en laat ze op het bedrijf achter
Contact met hooi, stro, mest, vruchtwater en moederkoek van geiten, schapen en doodgeboren dieren vermijden
Contact met kleding en schoenen die op melkgeiten- en melkschapenbedrijven zijn gedragen vermijden als je tot een risicogroep behoort, dus was bijvoorbeeld deze kleding niet
Vraag 6
Kan de huisarts me behandelen als ik klachten het heb?
Wanneer Q-koorts is vastgesteld krijg je een antibioticumkuur. Echter na de Q-koorts kun je lang last houden van vermoeidheid, die niet te behandelen is, maar uiteindelijk wel zal verdwijnen. Bij chronische Q-koorts is vaak jarenlang behandeling met antibiotica nodig. De meeste mensen met chronische Q-koorts hebben een ontsteking aan de hartkleppen (endocarditis). Chronische Q-koorts komt meestal voor bij patiënten met een verminderde afweer en bij hartpatiënten.
Zwangere vrouwen met een eerder doorgemaakte Q-koortsinfectie krijgen vaak de chronische Q-koorts.
Vraag 7
Als je zwanger bent loop je dan grotere risico’s?
Nee, tijdens de zwangerschap kun je het kind niet besmetten met Q-koorts. In zeer zeldzame gevallen kan dit wel gebeuren tijdens de bevalling of bij het geven van borstvoeding.
Herman AA dierenarts
